8.SINIF DNA ve GENETİK KOD
DNA VE GENETİK KOD
Hücrelerdeki hayatsal olayların yönetimini çekirdek sağlar. Çekirdek içinde, hücrenin beslenme, solunum, üreme gibi canlılık faaliyetlerin yönetilmesini sağlayan genetik madde bulunur. Bu genetik maddeye kromozom denir. *Kromozomlar DNA olarak adlandırılan yapıların özel proteinlerle birleşmesi ile oluşur.
*Canlı türlerinin kromozom sayıları genelde farklıdır.
*Aynı türe ait bireylerin kromozom sayıları ise aynıdır.
*Kromozom sayısı ile canlıların gelişmişliği arasında bir ilişki yoktur.
*Kromozom sayılarının aynı olması canlıları aynı tür olduğunu göstermez.
*DNA hücrenin yönetici molekülüdür.
*İkili sarmal bir yapıya sahiptir.
*Canlıya özgün kalıtsal bilgiler DNA üzerinde bulunur ve nesilden nesile aktarılır.
*DNA üzerinde kalıtsal bilgiyi içeren nesilden nesile aktaran yapılara gen adı verilir.
Nükleotid
*DNA`nın en küçük yapı birimine nükleotit denir.
*Nükleotit fosfat, şeker ve organik baz olmak üzere üç kısımdan oluşur.
*Nükleotitlerde bulunan şeker 5 karbonlu deoksiriboz şekeridir.
Organik bazlar adenin, guanin, sitozin ve timin olmak üzere dört çeşittir. Nükleotitler içerdikleri organik baza göre isimlendirilir.
Adenin nükleotit
Guanin nükleotit
Sitozin nükleotit
Timin nükleotit
DNA zinzirinde; Adeninin karşısına timin gelir ve aralarında ikili hidrojen bağı bulunur. Sitozinin karsısına guanin gelir ve aralarında üçlü hidrojen bağı bulunur.
*DNA`daki nükleotidlerin sayısnın ve dizilişinin farklı olması canlıların birbirinden farklı özellikte olmasını sağlar.
DNA`NIN KENDİNİ EŞLEMESİ
Hücre bölünmesi öncesinde DNA kendi eşleyerek miktarını iki katına çıkartır.
*DNA`nın iki zinciri arasındaki zayıf hidrojen bağları kopar.
*Sitoplazmada serbest halde bulunan nükleotidler çekirdeğin içerisine girerek birbirinden ayrılan DNA zincirin karşısına dizilir uygun nükleotidle eşleşir. (A ile T, G ile C)
*Bu şekilde birbirinin aynı iki DNA molekülü oluşur.
DNA eşlenmesi hücre bölünmesi ile oluşan yeni hücrelere kalıtsal bilgilerin aktarılmasını sağlar.
DNA, hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek yapısında bulunan bilgilerin yeni oluşacak yavru hücrelere geçmesini sağlar.